اگر میخواهید پخش زنده اینترنتی خوب داشته باشید، باید به پهنای باند اینترنت توجه کنید. در این مقاله مفوم پهنای باند را شرح می‌دهیم. سپس پهنای باند لایو استریمینگ را بیان می‌کنیم. همچنین نحوه بررسی آن و انتخاب درست برای پخش زنده را شرح می‌دهیم.
1- پهنای باند چیست
بهتر است با یک مثال توضیح دهیم. خطوط اینترنت را به مانند اتوبان در نظر بگیرید. اتوبانها به تعداد ماشینهایی که هم زمان از آن عبور میکند، دارای خطوط است. به طور مثال در اتوبان 3 بانده، به طور هم زمان 3 خودرو میتواند عبور کند(البته در ایران 10 تا ماشین با هم رد میشن :))). حال اتوبانی که 4 باند دارد 4 خودرو هم زمان عبور میکند. به عبارتی پهنای اتوبان 4 بانده از 3 بانده بیشتر است.
اطلاعات بر روی اینترنت به صورت بیت جابجا میشود. پهنای باند به عبور این بیتها در واحد زمان می‌گویند. این واحد زمانی 1 ثانیه است. به طور مثال پهنای باند اینترنت شما اگر 5Mbps است. یعنی در یک ثانیه 5 میلیون بیت جابجا میشود.
تجهیزات لایو استریمینگ: معرفی 5 تجهیز اصلی مورد نیاز جهت پخش زنده اینترنتی حرفه‌ای، برای مطالعه بیشتر بر روی این لینک کلیک کنید
2- پهنای باند با سرعت فرق دارد
نکته مهم این است که پهنای باند با سرعت اینترنت فرق دارد. اجازه بدید به مثال قبلی برگردیم. پهنای اتوبان به ظرفیت ماشینی که در لحظه عبور میکند ربط دارد. ولی سرعت ماشین امری متفاوت است.
پهنای باند اینترنت نیز همین است. سرعت اینترنت به حداکثر نرخی که ارسال میگردد گفته میشود. واحد آن نیز Mbps است. یعنی مگا بیت بر ثانیه می‌باشد. ولی پهنای باند به حجمی گویند که خط ارتباطی شما میتواند در واحد زمان پذیرا باشد. سرعت اینترنت میتواند در بازه این پهنای باند باشد. شرکتهای ISP ممکن است اینترنتی با ظرفیت 20Mbps به شما ارایه کنند. ولی در عمل و بعضی از ساعات سرع اینترنت 15Mbps باشد. این یعنی ظرفیت 20 را دارد ولی در حال حاضر تنها 15 مگ بر ثانیه سرعت دارد.
3- پهنای باند لایو استریمینگ
در بحث پخش زنده اینترنتی، پهنای باند و سرعت اینترنت مهم است. در یک ارتباط اینترنتی، به صورت هم زمان دیتا ارسال و دریافت میگردد. به دیتای دریافت شده Download و به دیتای ارسالی Upload گویند. در لایو استریم، نرخ Upload برای ما اهمیت دارد.
دو مفهوم دیگر وجود دارد که در پهنای باند موثر است. یکی Latency و دیگری Throughput است. latency به تاخیری که دیتا از فرستنده به گیرنده میرسد گفته میشود. Throughput به حجم دیتایی که میرسد گفته میشود. این دو در لایو استریمینگ تاثیرگذار است.
4- برای لایو استریمنیگ چقدر پهنای باند نیاز دارم
برای این امر باید به مشخصاتی از استریم شما اشاره کنیم که اهمیت زیادی دارند. مواردی چون استاندارد فشرده سازی (Codec)، رزولوشن، نرخ فریم، نرخ بیت از عوامل مهم در محاسبه پهنای باند لایو استریمینگ است.
استاندارد فشرده سازی
صدا و تصویر خام حجم زیادی دارند و برای انتقال مناسب نیست. لذا باید فشرده سازی صورت گیرد. برای این موضوع، استانداردهای متفاوتی وجود دارد. این استانداردها در کیفیت و حجم فشرده سازی شده تاثیر دارند.
رزولوشن
اندازه تصویر بر اساس تعداد پیکسل، رزولوشن تصویر است. هر چه رزولوشن بالاتر باشد، کیفیت بهتری دارد. به طور مثال کیفیت 1920×1080 از 640×360 بیشتر است.
نرخ فریم
یک ویدئو از تعداد زیادی فریم تشکیل شده است. به تعداد فریم که در واحد زمان نمایش میابد، نرخ فریم گویند.
نرخ بیت
به میزان دیتا (همان بیت) که در یک ثانیه از ویدئو ذخیره میگردد گفته میشود. هرچه نرخ بیشتر باشد، کیفیت بالاتری قابلیت ذخیره سازی دارد و لذا کیفیت تصویر بهتر است.
محاسبه پهنای باند و نرخ بیت
نرخ بیت پخش زنده اینترنتی در استریمرها قابل تنظیم است. لذا لازم است نرخ بیت مورد نیاز خود را به دست آورید. برای محاسبه نرخ بیت فرمول زیر استفاده میگردد. ضرب رزولوشن در نرخ فریم در تعدا بیت به ازای هر پیکسل تقسیم بر 1000 است.
bitrate = resolution x frame rate x bits per pixel / 1000
پهنای باند بهتر است از نرخ بیت بیشتر باشد. معمولا توصیه میشود 1.5 برابر و در حالت ایده آل 2.5 برابر نرخ بیت، پهنای باند داشته باشید. لیست زیر بر اساس پیشنهاد جهت لایو استریم بر روی YouTube است.
- 4K / 2160p @60 fps Video Bitrate Range: 20,000–51,000 Kbps
- 4K / 2160p @30 fps Video Bitrate Range: 13,000–34,000 Kbps
- 1440p @60 fps Video Bitrate Range: 9,000–18,000 Kbps
- 1440p @30 fps Video Bitrate Range: 6,000–13,000 Kbps
- 1080p @60 fps Video Bitrate Range: 4,500–9,000 Kbps
- 1080p Video Bitrate Range: 3,000–6,000 Kbps
- 720p @60 fps Video Bitrate Range: 2,250–6,000 Kbps
- 720p Video Bitrate Range: 1,500–4,000 Kbps
- 480p Video Bitrate Range: 500–2,000 Kbps
- 360p Video Bitrate Range: 400–1,000 Kbps
- 240p Video Bitrate Range: 300–700 Kbps
5- تجربه شخصی خودم
پهنای باند اینترنت در ایران کیفیت خوبی ندارد. لذا خیلی اطمینان به عدد ذکر شده از سوی ISP نداشته باشید. به طور معمول من با Speed Test را برای خط چند بار در روز تست می‌گیرم. دلیل تعداد این تست، برای شناخت عملکرد خط در تایمهای مختلف روز است. سپس بر اساس نرخ Upload میانگین عمل میکنم. معمولا در حالت خوب تلاش میکنم که نرخ بیت را به نوعی تعیین کنم که 1.5 برابر کمتر از Upload باشد.
در استریمهای مختلف بر اساس کارکرد رزولوشن را تعیین میکنم. ولی عامل اصلی انتخاب رزولوشن، بیت ریتی است که در اختیار شما است. به طور مثال اگر میزان Upload را حدود 3Mbps باشد، در این صورت نرخ بیت را در استریمر 2Mbps قرار می‌دهم. برای این نرخ بیت، رزولوشن 720P میتواند گزینه خوبی باشد.
6- سخن آخر
در لایو استریمینگ حرفه ای عوامل مختلف تاثیرگذار خواهد بود. انتخاب درست رزولوشن، نرخ بیت و همچنین تهیه اینترنت از شرکت مطمئن به کیفیت بهتر ویدئوی ارسالی شما کمک میکند. در نظر داشته باشید، هدف ارایه کیفیت مناسب با امکانات موجود است. در پخش زنده اینترنتی اولویت با استریم بدون قطع شدن، می‌باشد. لذا در درجه دوم ارایه کیفیت بالای تصویر خواهد بود. به طور مثال بهتر است تصویر با 720 ارسال شود ولی قطع نگردد. در حالیکه ممکن است ارسال تصویر 4K با قطع شدن و فریز تصویر همراه باشد.
از تجربه خود در پخش زنده اینترنتی برای ما بنویسید و اینکه در شرایط شما بهترین پهنای باند کدام است؟